Πέμπτη 12 Απριλίου 2012

Η ΘΥΣΙΑ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ


                                                                                             Τοῦ π. Νικηφόρου Νάσσου
     
πόψε στούς ρθοδόξους ναούς μας, μέ  ασθήματα βαθυτάτης κατανύξεως και μεθέξεως ψυχικς θά ψάλλουμε: «ΠΡΟΣΚΥΝΟΥΜΕΝ ΣΟΥ ΤΑ ΠΑΘΗ ΧΡΙΣΤΕ»… 

  μοναδική καί  παράμιλλη μνολογία τς Μεγάλης βδομάδος, πως εστοχα χει διατυπωθε, σκε μία μυστηριώδη λξη και δύναμη, πού πιδρ καί ξαϋλώνει τούς συμμετέχοντας, πυρπολε καρδιές καί πάρξεις, νάγει στό θεο  καί  περβατικό δεδες,  μεταρσιώνει τό στοχασμό, εαισθητοποιε τό συναίσθημα,καταξιώνει τό λόγο, χριστοποιε τόν νθρωπο…


Μεγάλη Παρασκευή! Θεάνθρωπος πί το Σταυρο! κρα συγκατάβασις, Κένωσις θεοπρεπής, γάπη μοναδική το Νυμφίου τς κκλησίας πρός μς! Καί μες  ο  ξαγοραζόμενοι «τ τιμί  Αματι» το σπίλου και μώμου μνο, προσεγγίζουμε τό Πάθος καί τή Μοναδική Θυσία Του…μλλον ξωτερικά καί συναισθηματικά, λογικά καί στορικά  καί χι ντολογικά καί παρξιακά…

 Καί γι᾿ ατό μετά τή Σταύρωση, μετά  τόν πιτάφιο καί τήν νάσταση, μένουμε μέ τίς σβησμένες λαμπάδες, μέ τά αγά καί τά δέσματα μόνο, χωρίς θεο πόθο στήν καρδιά, χωρίς νά χει φήσει μέσα στήν ψυχή μας   περτάτη Θυσία το Λυτρωτο τό ποτύπωμά της, τήν πνευματική γεύση της, τή μυστκή  χαρά, μπειρία καί λλοίωση  πού θα μς  κάνει λο τό χρόνο νά θυμόμαστε ατήν τή Θυσία καί χι μόνο  τήν Μεγάλη βδομάδα…. 

 ρθά επώθηκε πώς ν κανείς δέν στοχάζεται καρδιακά λο τό χρόνο ντός του τά Πάθη το Χριστο καί τίς συνέπειες τς ναστάσεως καί δέν ζε πνευματικά, δέν μπορε νά κατανοήσει τά τελούμενα μέσα σέ μία βδομάδα καί νά τά βιώσει παρξιακά…

λλά ς μιλήσουμε δι᾿ λίγων γιά τό θεολογικό νόημα ατς τς Κενώσεως το Γλυκυτάτου Νυμφίου τς κκλησίας καί ς δομε πς κλαμβάνεται Θυσία Του ρθόδοξα καί πς θεωρεται δυτικά. (Τά παρατιθέμενα κατωτέρω εναι πόσπασμα πό μία πρός κδοσιν μελέτη μας με τίτλο «Χριστός πέρ μν πέθανεν»).

α) ΤΟ ΦΡΟΝΗΜΑ ΤΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΙΚΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Μέσα σέ τέσσερις λέξεις πόστολος τν θνν Παλος συμπυκνώνει τή σωτηριολογική σημασία τς Θείας Οκονομίας, τς  λης πί γς ζως το Κυρίου ησο Χριστο καί ρμηνεύει τή στοχοθεσία τς «κενώσεως το Λόγου», το σταυρο καί το θανάτου καί τς ναστάσεως, διά τν ποία φανερώνεται μπρακτη ΑΓΑΠΗ  το Θεο γιά τή σωτηρία το νθρώπου καί τήν πελευθέρωσή  του «κ τν το δου λύτων δεσμν». ντως, «Χριστός πέρ μν πέθανεν».

Μέσα σ᾿ ατή τήν προοπτική τς νερμήνευτης γάπης το Θεο, Μέγας μολογητής καί θεολόγος το 14ου αἰῶνος, κρυξ τς Χάριτος καί το Φωτός, γιος Γρηγόριος Παλαμς, ξιολογώντας σωτηριολογικς λα τά γεγονότα τς ζως το Θεανθρώπου, θά πογραμμίσει τι Κύριος ησος Χριστός, ,τι νήργησε μέσα στό πλαίσιο τς θείας Του Οκονομίας,  τό νήργησε γιά μς τούς νθρώπους καί μόνο.  

 κτιστος ν καί ΐδιος, γινε νθρωπος, νδυόμενος τή δική μας φύση, ζησε τή δική μας ζωή (παρεκτός τς μαρτίας), παθε γιά μς, σταυρώθη, τάφη καί νέστη καί νελήφθη στούς ορανούς, στε νά οκονομήσει τή δική μας αώνια νάσταση καί νάληψη, πως σημειώνει χαρακτηριστικά. « γάρ γέγονε, δι᾿ μς γέγονεν Κύριος, γέννητός τε καί κτιστος κατά τήν οκείαν θεότητα και ν ζησε βίον, δι᾿ μς ζησε…καί περ παθε τ σαρκί, δι᾿ μς παθε, τά μν ξιώμενος πάθη, καί διά τάς μετέρας μαρτίας χθη  ες θάνατον, καί δι᾿ μς νέστη καί νελήφθη, παροικονομν μν τήν ες πείρους αἰῶνας νάστασιν καί νάληψιν».(1) 

Πολλούς αἰῶνες πρίν, Μέγας θανάσιος, μέ σαφήνεια καί θεολογική κρίβεια, εχε διατυπώσει μέ τή γνωστή κείνη ρση του «Ατός νηνθρώπησεν να μες θεοποιηθμεν» (2) τή σωτηριολογική ντίληψη τς ρθοδόξου  κκλησίας, κατά τήν ποία λο  τό ργο το Χριστο πέβλεπε στήν παναφορά το πεπτωκότως νθρώπου στήν ρχική του κοίτη καί στή χαρισματική του θέωση μέσα στά ρια τς κκλησίας, πού ποτελε τό σμα το Χριστο καί τήν κοινωνία τς θεώσεως.

  κτιστος καί Προαιώνιος Λόγος το Θεο, τό Δεύτερο Πρόσωπο τς γίας Τριάδος, «εσέβαλε» λυτρωτικά στόν κτιστό κόσμο καί  τήν στορία, γενόμενος νθρωπος καί λευθέρωσε τόν νθρωπο πό τή δυναστεία το διαβόλου καί τς φθορς, διά τς λώσεως το κράτους το θανάτου. 

Μέ τήν περτάτη θυσία Του πί το Σταυρο μς ξαγόρασε πό τη δύναμη το σαταν και την ξουσία το δου καί μς δωσε τη δυνατότητα τς μετοχς στή δική του ζωή μέ τήν θανασία τς νακαινισμένης ν Ατ φύσεώς μας.

 Στήν κολουθία τν χράντων Παθν τήν Μ. Πέμπτη κκλησία μας ψάλλει: «ξηγόρασας μς κ τς κατάρας το νόμου τ τιμί σου Αματι, τ σταυρ προσηλωθείς καί τ λόγχ κεντηθείς, τήν θανασίαν πήγασας νθρώποις…».
Πάλι Μέγας φωστήρ τς λεξανδρείας, θανάσιος θα τονίσει τι «οκ λλου ν το θνητόν θάνατον παραστσαι εμί τς ατοζως οσης». (3)

Ατά λα γιναν φο καταργήθηκε θάνατος πό τόν Ζωοδότη Χριστό, τόν «σταυρωθέντα και παθόντα καί ναστάντα πέρ μν», πως μολογομε στο σύμβολο τς πίστεώς μας ο ρθόδοξοι. «Διά σταυρο γάρ σχύνθη σεβής», ψάλλουμε σέ να τροπάριο. (4)  

  Σταυρός το Κυρίου, ποτελε τή μεγαλύτερη πόδειξη τς παναγάπης το Νυμφίου τς κκλησίας Χριστο. Σαφέστα διακηρρύσεται «πέρ μν» γάπη το Θεο μέσ το κενωθέντος Λόγου στό  Εαγγέλιο το γαπημένου καί παρθένου ωάννου ς ξς: «Οτω γάρ γάπησεν Θεός τόν κόσμον, στε τόν Υόν ατο τόν μονογεν δωκεν, να πς πιστεύων ες ατόν μή πόλλυται, λλ᾿ χει ζωήν αώνιον». (5)


Μέ ατήν τή θεολογία καί τή σωτηριολογία πορεύεται ρθόδοξη κκλησία ς σμα Χριστο μέσα στόν κόσμο, ατήν τή θεία «κστατική γάπη» κηρύσσει καί φανερώνει στόν κόσμο καί μέ ατό τό φρόνημα λατρεύει τόν «Παθόντα καί Ταφέντα καί ναστάντα κ Νεκρν» Κύριο καί Νυμφίο της.


β) Η ΦΡΑΓΓΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΙΚΗΣ ΘΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΔΙΑ ΤΗΣ ΔΙΚΑΝΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΗΣ «ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΕΩΣ»-ΣΥΓΚΡΙΣΗ

ντίθετα μέ τήν πίστη τν ρθοδόξων τς καθ᾿ μς νατολς, νας λόκληρος κόσμος, δυτικός, χει λλοτριωθε καί χει παραπέσει χριστιανικά - ρθόδοξα, φο (κτός τν λλων παρεκλίσεων) χει πειστε νά λατρεύει ναν πολύ «νθρώπινο θεό», να θεό ργιζόμενο καί κδικητικό, σαδιστή καί τιμωρό, παιτοντα τήν ξιλέωσή του καί τήν πληρωμή του κ μέρους το μαρτήσαντος νθρώπου,   ποίος προσέβαλε διά τς μαρτίας την θεία δικαιοσύνη του. 

 ντως, νας λλος θεός λατρεύεται στήν κπεσοσα Δύση, στό χώρο κείνο που περισσότερη σημασία καί βαρύτητα πό κάθε αρεση καί παρέκκλιση χει τό γεγονός τι χουν πωλεστε τά κριτήρια τς θεογνωσίας, μέθοδος γνώσεως το Θεο.

 Καί συνέπεια τούτου, φο πάρχει λλειψη τς χαρισματικς μπειρίας το κτίστου, τά πάντα ξηγονται λογικά, διανοητικά, ψυχολογικά καί νθρωπολογικά, νεκα κυρίως  τς σχολαστικς θεολογήσεως πού κε πικρατε. πομένως, δέν εναι παράδοξο νά ρμηνεύεται καί τό μυστήριο τς σωτηρίας μας δια το σταυρο δικανικά, φο πουσιάζει ασθηση τς κενωτικς γάπης το Θεο, ποος εναι «ρως καί ραστόν»,(6)πως τόν προσαγορεύουν ο θειότατοι Πατέρες μας. 

Μή δυνάμενοι ο φράγγοι νά κατανοήσουν τό «κστατικό πλωμα» (7) το Θεο  στόν κόσμο καί τήν κτίση, τά σωτηριώδη γεγονότα τς θείας Οκονομίας, λλά κυρίως  τήν «σχάτην πτωχείαν» Του διά Σταυρο, πιχείρησαν νά προσεγγίσουν την περτάτη θυσία το Κυρίου ησο Χριστο μέ  τή λογοκρατική μέθοδο καί μέσα πό τό δικαιικό  πνεμα πού τήν διέπει, πως εναι φυσικό. 

Συγκεκριμένα, τόν 11ο  αἰῶνα, ποκαλούμενος πό ρευνητές ς «πατήρ το σχολαστικισμο» στή Δύση, πίσκοπος νσελμος Καντεμβουρίας (1023 – 1109), συστηματοποίησε μία δη κπεφρασμένη θεολογικς ποψη πού εχε μφανιστε πολύ νωρίς στο δυτικό χώρο πό τόν Τερτυλλιανό καί λλους, τήν «περί τς κανοποιήσεως τς θείας δικαιοσύνης» θεωρία, στήν ποία καί θά ναφερθομε στά πόμενα.(8)

  νσελμος, ρχιεπίσκοπος Καντεμβουρίας, συνέγραψε να πολογητικό ργο, μιά πραγματεία σωτηριολογικς φύσεως, μέ τόν τίτλο: «Cur Deus Homo (γιατί Θεός γινε νθρωπος). Δέν θά ναφερθομε σέ λεπτομέρειες περί το σκοπο τς πραγματείας, το στορικο πλαισίου ντός το ποίου συνεγράφη κ..(9)

Θά πογραμμίσουμε τά περί τς ν λόγ θεωρίας τς κανοποιήσεως (satisfactio), πως διακηρρύσσεται στή μελέτη ατο το δυτικο θεολόγου, στε νά δομε τή φραγγική διαστρέβλωση στό ζήτημα  τς σωτηριολογίας, ποία  ποτελε δόγμα γιά τήν κκλησία μας, καθώς κφράζεται στά Βιβλικά καί Πατερικά κείμενα.

  περί κανοποιήσεως τς θείας διακαιοσύνης κακοδοξία, λοιπόν, πλασμένη μέ βάση τό κοσμικό-φραγγικό δίκαιο, χει ς ξς: πρτος θρωπος μέσα στόν πίγειο παράδεισο μάρτησε. Ατή   μαρτία προσέβαλε τήν… τιμή καί ξιοπρέπεια το  Θεο. Μέ τήν μαρτία τν πρωτοπλάστων ξοργίστηκε Θεός, διότι διασαλεύτηκε   τάξη τς δημιουργίας τήν ποία Ατός χει θέσει στήν κτίση. 

Βεβαίως, σχετικά μέ τήν «τιμή το Θεο», πως προσδιορίζεται πό τόν νσελμο (honor Dei) καί ποτελε κλειδί κατανοήσεως τς σωτηριολογίας του, θά πρέπει νά γνωρίζουμε τι « ννοια τς  «τιμς το Θεο» στή Δύση συνδέεται στενά μέ τή δομή  τς φεουδαρχικς κοινωνίας, ποία κάνει κατανοητό καί τό νομικό πόβαθρο τς τιμς ατς.(10) 

Δηλαδή μιλομε γιά μιά θεώρηση τς τιμς το Θεο μέ καθαρά νθρώπινα κριτήρια, νομικιστικά κλαμβανόμενη, πως λλωστε θεωρονται καί ρμηνεύονται λα μέ τό πνεμα (τό χωρίς Πνεμα) καί τό σκεπτικό  τς ρθολογιζούσης Δύσεως. 

 στόσο, νάλογη ρμηνεία κάνει νσελμος καί στό θέμα τς «τάξεως τς δημιουργίας» καί μέσα πό τίς σχετικές διατυπώσεις του γίνεται φανερό πώς «συνδέει ργανικά την ννοια τς τιμς το Θεο  τόσο μέ τήν ννοια τς τάξεως τς δημιουργίας σο καί μέ τήν ννοια τς μαρτίας, λλά καί μέ τή δικαιική ννοια τς ξισορροπητικς κανοποιήσεως».(11)

Τί θά πρεπε, λοιπόν, νά κολουθήσει μετά πό λα ατά, μετά πό ατήν τή μεγίστη (κατά τούς παπικούς) προσβολή το νθρώπου ναντι το Θεο, διά τς νατροπς τς τάξεως τς δημιουργίας; Θά πρεπε πωσδήποτε  νθρωπος νά πληρώσει καί μάλιστα «κριβά» γι᾿ ατήν τή μεγάλη προσβολή! 

 μως, δέν μποροσε νά λάβει χώρα ατό, φο προσβολή ταν τόσο  μεγάλη, ση καί ξία το προσβαλομένου. Τί θά πρεπε, λοιπόν,  νά λάβει χώρα, στε καί νθρωπότητα νά ξιλεωθε καί θεία Δικαιοσύνη νά κανοποιηθε;

 Τό πρόβλημα βρίσκει τή λύση του ταν Θεός…ποφασίζει νά στείλει τόν Μονογεν Του Υό στόν  κόσμο γιά νά πεθάνει πί το Σταυρο μέ τή στοχοθεσία ατή. ησος Χριστός, ς μία σοδύναμη πανόρθωση, μόνον Ατός θά μποροσε νά  ποκαταστήσει ντικειμενικς τήν διασαλευθεσα τάξη τς δημιουργίας, πως καί πραξε.

 Καί  τσι, ς πειρο θμα, Υός το Θεο, τιμωρούμενος διά το σταυρικο θανάτου, προσέφερε μία πειρη κανοποίηση στόν Θεό Πατέρα και πέτυχε τό σκοπό ατό,  νά λλάξει   στάση το Θεο  πρός τήν νθρωπότητα καί νά δοθε σ᾿ ατήν   φεση τν μαρτιν. Γι᾿ ατό, λοιπόν, Λόγος το Θεο γινε νθρωπος! 

Κατά τόν νσελμο Καντερβουρίας τόν συστηματοποιήσαντα τήν «περί κανοποιήσεως» θεωρία, θεία νανθρώπηση  «χει τό λόγο καί τό σκοπό της κατ᾿ ποκλειστικότητα στό θάνατο το νανθρωπήσαντος Θεο. Καί τοτο πειδή μόνον θάνατος νός Θεανθρώπου θά μποροσε νά κανοποιήσει πλήρως τόν πείρως προσβληθέντα πό τήν μαρτία Θεό». (12)

τσι, στή Δύση, μέ τή θεωρία ατή τς κανοποιήσεως, δόθηκε μεγαλύτερη βαρύτητα στή σταύρωση το Κυρίου, φο δι᾿ ατς πληρώθηκε τρωθείσα δικαιοσύνη το Θεο, παρά στήν νάσταση, πού ποδεικνύει μόνο τήν θεότητά Του. 

 πως μπορε καί νας πλός χριστιανός νά ντιληφθε, ατο το εδους νομική θεώρηση τς θυσίας το ησο Χριστο, δέν χει καμία σχέση μέ τήν ρθόδοξη θεώρηση τς Σωτηρίου Οκονομίας το Θεο, που Σταυρός, νάσταση καί λα τά λλα γεγονότα  τς ζως το Κυρίου συνδέονται ργανικά καί ποτελον φάσεις το νός μυστηρίου τς σωτηρίας μας ν Χριστ σταυρωθέντι καί ναστάντι, πως ψάλλουμε στήν  κκλησία μας: « Σταυρός σου Κύριε, ζωή καί νάστασις πάρχει τ λα σου». Καί: «Προσκυνομεν σου τα Πάθη Χριστέ. Δεξον μν καί τήν νδοξόν σου Άνάστασιν»

 πίσης, τήν Κυριακή τς Σταυροπροσκυνήσεως, στόν ρθρο (Κανόνας) ψάλλουμε πανηγυρικά τή νίκη το σταυρο πί το θανάτου, τονίζοντας τό σκοπό καί  τή σωτηριολογική σημασία το σταυρο το Χριστο: «Πανηγύρεως μέρα το νδόξου σταυρο, θάνατος φροδος φθη, ζως νέτειλεν ρχή»

Στή Δύση, ναγκαιότητα το θανάτου το Χριστο πηρετε τόν σκοπό τς κανοποιήσεως το Θεο Πατρός. Στήν καθ᾿ μς νατολή, θάνατος το Χριστο πάρχει ς ζωηφόρος θάνατος, ποος, κατά τήν Πατερική ρμηνευτική, «τόν θάνατον θανάτωσεν» (ερός Χρυσόστομος) καί κατήργησε τό κράτος το δου, πού  κατεχε μέχρι τότε δέσμια τήν πεσοσα νθρωπότητα. 

Γι᾿ ατό καί κκλησία μας μέσω τς μνολογίας στόν σπερινό το Μεγάλου Σαββάτου σέ δύο μέρες πού θα παρουσιάσει (νθρωποπαθς) τόν δη νά θρηνε καί νά στενάζει τήν κατάλυση τς ξουσίας του πό τον Ζωοδότη Χριστό: «Σήμερον δης στένων βο, συνέφερέ μοι, ε τον κ Μαρίας γεννηθέντα μή πεδεξάμην. λθών γάρ π᾿ μέ τό κράτος μου λυσε, πλας χαλκάς συνέτριψε, ψυχάς ς κατεχον τό πρίν, ατός νέστησε» (13) … 

Δέν πέθανε, πομένως Χριστός (ς νθρωπος) γιά νά πληρώσει κανένα…φόρο τιμς καί νά κανοποιήσει τόν (δθεν) ργιζόμενο οράνιο Πατέρα Του, προκειμένου νά σώσει τόν κόσμο  καί νά παράσχει τήν φεση. Δέν χουμε «κανοποίηση» τς θείας Δικαιοσύνης μέ τό Σταυρό το Χριστο, λλά σωτηρία το νθρώπου καί ποκατάσταση στήν προηγούμενη δόξα του.

 Βεβαίως κκλησία μιλε περί  «ξαγορς» το νθρώπου κ μέρους το ησο Χριστο, λλά ατό κλαμβάνεται χι δικανικά λλά σωτηριολογικά, μέσα πό τίς διάφορες εκόνες πού πάρχουν γιά νά πογραμμίσουν ατή τήν ναλλοίωτη γάπη το Θεο, πως θά δομε στά πόμενα.


γ) ΕΙΚΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΗΛΩΝΟΥΝ ΤΑ ΘΕΙΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ-ΠΕΡΙ  ΤΟΥ ΛΥΤΡΟΥ

Εναι γεγονός, τι κκλησία διά τν βιβλικν καί πατερικν κειμένων καί διά τς μνολογίας, προσπαθε νά περιγράψει τήν μπειρία τς σωτηρίας τήν ποία μς χάρισε διά Σταυρο θάνατος το Κυρίου μας ησο Χριστο. Καί στήν περιγραφή ατή, χρησιμοποιονται εκόνες καί κατηγορίες το καθημερινο μας βίου, παρόλο πολύ καθημερινότητα το βίου μας  εναι ποταγμένη στήν πτώση.    

Συναντομε, λοιπόν,  στή Γραφή, στήν  πατερική γραμματεία καί τή λατρεία λέξεις πως: «λύτρο», «καταλλαγή», «ξαγορά», «δικαίωση» κ... Στήν καθημερινότητά μας ο λέξεις ατές καί ο εκόνες, «λειτουργον  μλλον ποταγμένες στή νοοτροπία τν σχέσεων δοσοληψίας, τομικς ποκατάστασης, ποκειμενικς κατοχύρωσης».(15)

Θεολογικά μως δέν κλαμβάνονται τσι! λλά  μέ τίς εκόνες ατές κκλησία, θέλει πως επαμε νά σημάνει καί νά διδάξει σχετικά μέ τή θυσιαστική γάπη, τήν ΚΕΝΩΣΗ  το ησο Χριστο, ποος γινε γιά μς, πως το γράφει Παλος «πήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρο». (16)  Ατή λέξη «κένωση» εναι  πιό κφραστική.  

πομένως, στήν ρθοδοξία δέν γίνεται λόγος περί ξιλεώσεως κανοποιήσεως το Θεο, λλά περί ντολογικς, κενωτικς, γαπητικς ατοπροσφορς Του χάριν μν. 

Νά διασαφήσουμε καί περί το «λύτρου» πως ναφέρθηκε ς εκόνα, τι θεωρία ατή περί τν λύτρων πού κατέβαλε Χριστός προκειμένου νά μς ξαγοράσει,  παντται στούς Πατέρες τς κκλησίας μας, πό τους ποστολικούς κόμη, πως λ.χ. στόν Ερηναο (17)  καί μετέπειτα στούς Καππαδόκες, λλά δέν ρμηνεύεετα δικανικά πως ρμηνεύτηκε στή Δύση, που κε πιστεύεται πώς Χριστός τελικά λύτρωσε τούς νθρώπους πό…τόν διο τόν  πουράνιο  Πατέρα Του!

 ξίζει νά σημειωθε τι μελετντας τά Πατερικά κείμενα, συναντομε δύο τρόπους ρμηνείας το λύτρου. Σύμφωνα μέ την πρώτη ρμηνεία, ποία προϋποθέτει περισσότερο λογική πεξεργασία, τό λύτρο δέν χει μεταφορική σημασία.   

πομένως γίνεται δεκτό πώς πάρχει ποδέκτης, ποος σύμφωνα μέ ρισμένους ρμηνευτές και κκλησιαστικούς συγγραφες εναι Θεός, λλά σύμφωνα μέ τούς περισσοτέρους εναι διάβολος. (18)  

 Κατά τή  δεύτερη ρμηνεία τό λύτρο εναι  «μεταφορική εκόνα τς ν Χριστ  Οκονομίας καί προβάλλεται μυστηριακός χαρακτήρας τς θυσίας, ρα δέν πάρχει πρόβλημα ποδέκτη». (19)  Δηλαδή, μέ λλα λόγια, πρώτη ρμηνεία μιλε γιά ξαγορά πού πραγματοποίησε Κύριός μας πό πρόσωπο ( τόν Θεό, τόν σαταν) καί δεύτερη μιλε γιά λύτρωση πό τήν μαρτία, πού κδηλώνεται μέ τή φθορά καί τό θάνατο, δηλαδή λύτρωση   πό μιά κατάσταση, χι πό πρόσωπο.

 Στήν πρώτη ρμηνεία περί το λύτρου καί  το ποδέκτου ατο, κατά τήν ποία  χι δικανικά πως τονίσαμε λλά παιδαγωγικά καί μέσα πό τό πλαίσιο τς γάπης το Θεο προσεγγίζεται πό Πατέρες καί Διδασκάλους τς κκλησίας μας, συναντομε μία ποικιλία πόψεων. 

 τσι, λ.χ. ο γιοι, Μ. Βασίλειος καί γιος ατάδελφός του Γρηγόριος Νύσσης, δέχονται τι ποδέκτης το λύτρου, τς περπολυτίμου προσφορς το Αματος το Χριστο ταν διάβολος, λλά ποψη ατή κυρίως στόν Μ. Βασίλειο, ξετάζεται «κάτω πό τό πρίσμα τς  θυσίας καί τς ποκαλύψεως τς θείας γάπης»(20)ν Γρηγόριος Νύσσης εδε ζήτημα πιό διανοητικά, λέγοντας τι πρεπε να γίνει ατή πελευθέρωση πό τόν  σαταν στον ποίο εχαμε παραδοθε, αφο ατός θα λάμβανε τό «λύτρο», προκειμένου να την πραγματοποιήσει.

  λλά πάρχει καί τοποθέτηση σχετική περί λύτρου πό τον  γιο ωάννη τόν Χρυσόστομο, οποίος και ατός τάσσεται μέ τήν ποψη τν δύο δελφν Καππαδοκν. ρήτωρ τς κκλησίας καί χρυσορρήμων Πατήρ, κολουθντας προγενεστέρους Πατέρες καί συγγραφες, «δέχεται τι Χριστός, κατά το πρότυπο τς πελευθέρωσης νός  δούλου στά ρωμαϊκά χρόνια (manumisio), προσέφερε πό μόνος του κούσια τήν νθρώπινή  Του φύση  ς λύτρο στό διάβολο γιά νά ξαγοράσει τήν κκλησία (τόν μαρτωλό νθρωπο), πειδή τελευταία δέν κατέβαλε τό φειλόμενο χρέος ναντι το μωσαϊκο Νόμου, κι τσι βρισκόταν κάτω πό τήν ξουσία το θανάτου. 

πειδή, μως, ν βλεπε τόν διο τόν Θεό διάβολος δέ θά δεχόταν νά πάρει πό ατόν τά λύτρα (προτιμώντας νά πάρει γιά πάντα μαζί του λη τήν νθρωπότητα), Θεόςξαπάτησε, πως π.Χ. τύς Αγύπτιους γιά χάρη τν βραίων καί μ. Χ. τόν ρώδη γιά χάρη το  βρέφους ησο, τόν πατενα διάβολο μέ τό νά νανθρωπίσει τόν Υό Του. τσι, διάβολος ς λαίμαργος χθύς μαζί   μέ τό δόλωμα τς σάρκας (τήν νθρώπινη φύση το Χριστο) κατάπιε καί τό γκίστρι τς θεότητας (τη  θεία φύση το Χριστο), καί ττήθηκε πό τό Χριστό.

 στόσο, ν ττήθηκε διάβολος, δέ νεκρώθηκε παντελς». (21) Σχετικά μέ τό «γκιστρον» (τή θεότητα το Χριστο) πό τήν ποία  πεσε διάβολος, θα κούσουμε κατά τήν πέρλαμπρη νύκτα τς ναστάσεως, πό τόν θεσπέσιο κείνο Κατηχητικό λόγο το ερο Χρυσοστόμου: «λαβε γν και συνήντησε ορανόν. λαβε περ βλεπε και πέπτωκεν θεν οκ βλεπεν».

πό τήν λλη πλευρά τώρα, γιος Γρηγόριος Θεολόγος, ποκλείει την ποψη ατή, τι δηλαδή τό «λύτρο» προσεφέρθη στόν  σαταν, και θεωρε τι το κχυθέν Πανάγιο Αμα το Νυμφίου τς κκλησίας πί το φρικτο Γολγοθ, προσεφέρθη στον Οράνιο Πατέρα καί Θεό. 

 Καμία μως δικανική ντίληψη δεν κυριαρχε στή σκέψη το «ρίστου θεολόγου» Γρηγορίου, ντίθετα μάλιστα, πευθύνει να ρώτημα πολύ βασικό, πού νατρέπει, θά λέγαμε, προφητικά τήν μετά πό πολλούς αἰῶνες διατυπωμένη ρθολογίζουσα δικανική θεωρία τς κανοποιήσεως!  

Ποιος λόγος πάρχει, ρωτ Γρηγόριος, στε νά τέρπεται, νά εχαριστεται Πατέρας, παίρνοντας το Αμα το Υο Του, φο δεν δέχτηκε οτε την θυσία το μικρο σαάκ ταν τον προσέφερε πατέραςτου βραάμ; «Τίς λόγος, Μονογενος  αμα τέρπειν Πατέρα, ς οδέ τόν σαάκ δέξατο παρά το Πατρός προσφερόμενον, λλ᾿ ντηλλάξατο τήν θυσίαν, κριόν ντιδούς το λογικο θύματος»; (22)

πατήρ δέχεται το προσφερόμενο Αμα το Υο Του, «οκ ατήσας, οδέ δεηθείς»,  λέγει   ερός Γρηγόριος, δηλαδή χωρίς νά τό παιτήσει νά τό χει νάγκη! (δ κονιορτοποιεται κακοδοξία τς κανοποιήσεως)… λλά τότε γιατί τό λαβε τό τιμιότατο λύτρο Πατήρ;  «Διά τήν οκονομίαν, καί τό χρναι γιασθναι τ νθρωπίν το Θεο τόν νθρωπον».(23)

λα γιναν γιά νά κπληρωθε τό σχέδιον τς θείας Οκονομίας, τς σωτηρίας, καί πειδή πρεπε νά γιασθε νθρωπος πό τήν νθρώπινη φύση το Θεο

Καί λλοι Πατέρες στόσο συμφωνον μέ τόν γιο Ναζηανζηνό Θεολόγο καί  ποκλείουν ς ποδέκτη το «λύτρου» τόν διάβολο, πως λ. χ. γιος ωάννης Δαμασκηνός («Μή γένοιτο τ τυρράν τό το Δεσπότου προσενεχθναι αμα»), γιος Κύριλλος λεξανδρείας κ.. Πάντως τό «περί το λύτρου» δόγμα εναι διαμόρφωτο (24)  στήν κκλησία το Χριστο.

 μως, καί ν ο Πατέρες (σοι σχολήθηκαν μέ ατό τό θέμα) εσλθαν ρμηνευτικά  στήν προβληματική του, λόγ τς λογικς πεξεργασίας τν μεταφορικν εκόνων  τς γίας Γραφς, σέ καμία περίπτωση δέν χουμε κπτωση σέ δικανικές ρμηνείες τς ν Χριστ πολυτρώσεως καί σωτηρίας, πως συνέβη στή Δύση μέ τό σχολαστικισμό καί τή νοησιαρχική ντίληψη τν θεολογικν ζητημάτων, γιά τά ποία Θεολόγος Γρηγόριος καί πάλι θά μς πε πολύ μπνευσμένα τι «τά μέν δή Χριστο τοιατα, καί τά πλείω σιγ σεβέσθω».

Πάντως, ο ρθόδοξοι πιστεύουμε πώς σωτηρία μας διά το Σταυρο το Κυρίου μας ησο Χριστο, ποτελε ΜΥΣΤΗΡΙΟΝ, να πέρλογο μυστήριο  τό ποο δέν μπορομε νά προσεγγίσουμε μέ τήν πτωτική μας λογική λλά μέ τήν καθαρή μας καρδιά. Ατή ς πάλλει δοξολογικς πρός τόν ρασμιότατο Νυμφίο καί Σωτρα της καί ς ναφωνε

ΠΡΟΣΚΥΝΟΥΜΕΝ ΣΟΥ  ΤΑ ΠΑΘΗ ΧΡΙΣΤΕ, ΔΕΙΞΟΝ  ΗΜΙΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΝΔΟΞΟΝ ΣΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΝ…..

 ___________________________________________________________

1.Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ, ὁμιλ. 21, MPG 151, 277 ΑΒ.
2. Μ. Ἀθανασίου Περί ἐνανθρωπήσεως, MPG 25, 192Β
3. ὅπου π. Περί ἐνανθρωπήσεως, MPG 25, 129
4. Βλ. Κανόνες Γ΄ ἦχου, ὄρθρος Κυριακῆς, Ὠδή Γ΄.
5. Ἰω. 3, 16.
6. Βλ. Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, MPG 90, 1384 BC: «Τό θεῖον οἱ θεολόγοι ποτέ (=ἄλλωτε) μέν ἔρωτα ποτέ δε  ἀγάπην, ποτέ δε ἐραστόν και ἀγαπητόν καλοῦσιν∙ ὡς ἐραστόν καί ἀγαπητόν κινεῖ πρός ἑαυτό πάντα τά ἔρωτος καί ἀγάπης δεκτικά».
7. Ν. Ματσούκα, Δογματική και Συμβολική θεολογία, Β΄, σελ. 517.
8. Σχετικά μέ τήν «περί ἱκανοποιήσεως τῆς θείας δικαιοσύνης» θεωρία, ἔχουν γραφεῖ μελέτες καί ἄρθρα ἀπό πανεπιστημιακούς καθηγητές καί ἐνδεικτικά ἐδῶ μνημονεύουμε τά ἑξῆς: Δ. Τσελεγγίδη, «Ἡ ἱκανοποίηση τῆς θείας δικαιοσύνης κατά τον Ἄνσελμο Καντερβουρίας» (ἐκδ. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη), πρωτοπρ. Γ. Μεταλληνοῦ, «Ἡ ‘περί ἱκανοποιήσεως τῆς θείας δικαιοσύνης’ διδασκαλία καί ἡ Νεοελληνική κατηχητική καί κηρυκτική πράξη» (στό βιβλίο του Λόγος ὡς ἀντίλογος, ἐκδ. Ἁρμός, σελ. 85-98) καί πρωτοπρ. Βασιλείου Καλλιακμάνη «Ἡ διδασκαλία περί ἱκανοποιήσεως τῆς θείας δικαιοσύνης στη Νεοελληνική θεολογία» (στό περιοδικό «Γρηγόριος Παλαμᾶς», τόμ. 71, τεῦχος 723 καί στό βιβλίο Θεολογικά ρεύματα στήν Τουρκοκρατία, ἐκδ. Πουρναρᾶς, σελ. 273-287).
9. Στήν μνημονευθεῖσα περισπούδαστη μελέτη τοῦ καθηγητοῦ Δ. Τσελλεγγίδη, ὑπάρχουν πολλά στοιχεία περί ὅλων αὐτῶν καί λεπτομέρειες σημαντικές.
10. Βλ. Δ.Τσελεγγίδη ἀναφερόμενο ἔργο, «Ἡ ἱκανοποίηση τῆς θείας δικαιοσύνης  κατά τον Ἄνσελμο Καντεμβουρίας», σελ. 49.
11. ὅπου π. σελ. 55-56.
12. ὅπου π. σελ. 118.
13. Βλ. Ἐσπέρια τροπάρια Μ. Σαββάτου, ἦχος πλ. Δ΄.
14. Βλ. Χρ. Γιανναρᾶ, «Τό ἀλφαβητάρι τῆς πίστης», ἐκδ. Δόμος, σελ. 168. 
15. ὅπου π.
16. Φιλ.2, 8.
17. Κατά Αἱρέσ.5, 1, 1-2 και 5,, 14, 4. Βλ. Δ. Τσάμη, Εἰσαγωγή στή σκέψη τῶν Πατέρων τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, ἐκδ. Πουρναρᾶ. Θεσσαλονίκη 2005, σελ. 320.
18. ὅπου π. Τσάμη, Εἰσαγωγή…σελ. 328.
19. ὅπου παραπάνω
20. ὅπου π. σελ. 330.
21. Βλ. Σπ. Τσιτσίγκου, Ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου κατά τόν ἱερό Χρυσόστομο, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας, Ἀθήνα 2002, σελ. 196.
22. ΕΠΕ, 5, σελ. 200 Λόγος εἰς το Ἅγιον Πάσχα.
23. ὅπου π.
24. Δ. Τσάμη, Εἰσαγωγή… σελ. 335.





Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου