ΠΡΟΣΩΠΟΛΑΤΡΕΙΑ

Η νόσος του Ιερού ημών Αγώνος

Του Επισκόπου Μαραθώνος Φωτίου

«Μη πεποίθατε επ' άρχοντας επί υιούς ανθρώπων, οις ουκ εστι σωτηρία» (Ψαλμ. ΡΜΕ´ 3)

Δεν πρέπει να έχωμεν απόλυτον πεποίθησιν εις ανθρώπους, ό,τι αξίωμα κι αν έχουν, δια την σωτηρίαν μας. Οι άνθρωποι είναι τρεπτοί. Σημερον άγιοι, αύριον αρνηταί· σήμερον αμαρτωλοί, αύριον δίκαιοι. Απόλυτον πεποίθησιν να έχωμεν μόνον προς τον Θεόν και εις αυτόν να στηρίξωμεν τας ελπίδας της σωτηρίας μας. «Μακάριος ου ο Θεός Ιακώβ βοηθός αυτού, η ελπίς αυτού επί Κυριον τον Θεόν αυτού» (Ψαλμ. ΡΜΕ΄ 5). Οι άνθρωποι προδίδουν και αυτός τον οποίον σήμερον θαυμάζομεν ως άγιον και ενάρετον τον βλέπομεν δυστυχώς αργότερον να πίπτη, ενώ άλλον τον οποίον πρότερον δεν είχομεν εις υπόληψιν να αποδεικνύεται αντάξιος των περιστάσεων και σταθερός.

Ο Ιερός αγών των Γ.Ο.Χ. απ' αρχής μέχρι της σήμερον έχει να επιδείξη πάμπολλα τοιαύτα παραδείγματα. Εάν δε ανιχνεύσωμεν τα βαθύτερα όλων των κατά καιρούς σχισμάτων εις τούς κόλπους των Γ.Ο.Χ. θα ανακαλύψωμεν ως ένοχον το μικρόβιον της προσωπολατρείας. Το μικρόβιον αυτό συνυπάρχει μεθ' ημών και όταν συναντήση εις ημάς ευνοϊκάς συνθήκας προκαλεί την εκδήλωσιν της νόσου. Ας εξετάσωμεν, λοιπόν, τας νοσογόνους συνθήκας αυτάς, δια να φυλασσόμεθα και ημείς.
Κατ' αρχήν, δια την εκδήλωσιν της νόσου απαιτείται η παρουσία ενός πνευματικού πατρός, ο οποίος να έχη φήμην εναρέτου ανδρός έστω και κατ' επίφασιν. Δεν έχει τόσην σημασίαν η ουσία, αλλ' η εξωτερική εικών. Αρκεί να μη έχη δώση αφορμάς δια δυσμενή σχόλια.

Επειτα, αναγκαίος παράγων είναι η ύπαρξις γύρω από τον πνευματικόν αυτόν ηγήτορα ενός στενού κύκλου πνευματικών τέκνων τα οποία να τον ευλαβούνται και να τον εκτιμούν. Αυτό είναι ως ένα σημείον κατανοητόν.

Η εκδήλωσις όμως της νόσου γίνεται όταν ακριβώς τα πνευματικά τέκνα μεταβάλλονται εις οπαδούς του προσώπου του ηγήτορος. Τούτο δε γίνεται ως εξής· Ο ηγήτωρ-πνευματικός πατήρ ίσως να έχη κάποιαν ικανότητα δια της οποίας να προσελκύη. Ημπορεί να είναι ασκητικός, να έχη θερμόν ζήλον, να είναι ρήτωρ, η ελεήμων, αλλά ημπορεί να είναι και απλώς επιτήδειος και να μηχανεύεται διάφορα τεχνάσματα δια των οποίων να ελκύη τον θαυμασμόν των πνευματικών του τέκνων. Ημπορεί να είναι πράγματι ενάρετος κατ' αρχάς, όμως δύναται να είναι κάλλιστα εμπαθής υποκρύπτων επιμελώς τας εμπαθείς του πλευράς και υπερτονίζων κάποια θετικά του στοιχεία.

Τοτε, λοιπόν, το μικρόβιον της προσωπολατρείας περιβάλλη κάποια πνευματικά τέκνα, του στενού περιβάλλοντος. Αρχίζει η κολακεία. Οταν, το στενόν περιβάλλον του Γεροντος αποτελείται από μοναχούς η μοναχάς και ο Γερων αφεθή εις την μέθην των θυμιαμάτων των λιβανιζόντων αυτόν, τότε, εξεδηλώθη η νόσος.

Αν ο γέρων, απορρίψη τας κολακείας και διαλύση το νέφος των θυμιαμάτων, κρατήση δε εις απόστασιν ασφαλείας τούς κόλακας, εσώθη.
Εις την περίπτωσιν όμως κατά την οποίαν ο Γερων δεν αντισταθή, αλλοίμονον! Δημιουργείται εις φαύλος κύκλος εις τον οποίον ο Γερων εμπνέει την προσωπολατρείαν εις τούς λάτρεις του και εν συνεχεία εισπράττει αυτήν ως θυμίαμα κολακείας εξ αυτών. Τοτε και αν ακόμη ήτο ενάρετος ο γέρων, ζαλιζόμενος υπό του νέφους των κολακειών τείνει να πιστεύση και ο ίδιος ότι έχει ικανότητας, τας οποίας συνήθως δεν έχει. Πείθεται ότι είναι νέος Αγιος Μαρκος Ευγενικός, νέος Στουδίτης, νέος Αγιος Μαξιμος Ομολογητής, νέος στυλοβάτης της Εκκλησίας.
Ο στενός κύκλος των οπαδών (τα «χερουβείμ» και «Σεραφείμ» του Γεροντος!) αναλαμβάνει μετά ζήλου την διαφήμισιν των θαυμαστών ικανοτήτων του Γεροντος εις τούς εν ευρυτέρω κύκλω ευρισκομένους. Διότι κύκλω του Ηγήτορος σχηματίζονται ομόκεντροι κύκλοι οπαδών, ο ευρύτερος των οποίων είναι ο κύκλος των «νεοφωτίστων» εις τούς οποίους αι «ακτίναι» του Γεροντος φθάνουν αρκούντος υπερτονισμέναι λόγω της διελεύσεώς των εκ των «Χερουβείμ» «Σεραφείμ», «εξαπτερύγων» κ.λπ. του Γεροντος, ο οποίος χαρακτηρίζεται ως «ο Διδάσκαλος», «ο Οσιος Πατήρ», «ο Αγιος Πατέρας», «ο Πατερούλης μας» και «ο Αγιος Γέροντας». Υπεράνω του ούτως ανακηρυχθέντος «αγίου» Γεροντος υπάρχει μόνον ο Θεός, παρ' ου λαμβάνει τας θεϊκάς εμπνεύσεις. Ουδεμία Εκκλησιαστική Αρχή υπερέχει του «οσίου Γεροντος». Ούτε Επίσκοποι, ούτε Συνοδοι, «καν άγγελος εξ ουρανού» λαλήση εις αυτούς παρά τας διδαχάς του λατρευομένου προσώπου του Γεροντος «ανάθεμα έστω», δια τούς οπαδούς, εις τούς οποίους ισχύει η ψυχολογία του όχλου.
Αι φωτογραφίαι του «Γέροντος» κατακαλύπτουν τούς τοίχους των δωματίων των οπαδών, όπως αι φωτογραφίαι των τραγουδιστών και των αθλητών εις τα υπνοδωμάτια των μοντέρνων νέων και περισσοτέρας φωτογραφίας του «οσίου Γεροντος» των έχουν εις τα κελλία των οι προσωπολάτραι, παρά εικόνας του Χριστού!
Δηλώνουν ανερυθριάστως, ότι όπου αν υπάγη ο «Γερων» των θα τον ακολουθήσουν καν υπάγη και εις την Κολασιν! Ο,τι δε εκστομίση ο θαυμαστός «Γερων» θεωρείται δόγμα πίστεως. Εφευρίσκονται ετήσιοι εορτασμοί του «Γεροντος», ζωγραφίζονται εικόναι αυτού έτι ζώντος και μετά θάνατον τα οστά αυτού περιφέρονται εις χρυσά κιβώτια ως η κιβωτός της διαθήκης! Οι τάφοι των προσκυνούνται και τα προσωπικά των αντικείμενα δίδονται ως έπαθλα. Ουδείς γίνεται δεκτός εις τας τάξεις των οπαδών εάν μη πεσών προσκυνήση την εικόνα την πλασματικήν την οποίαν έπλασαν οι ίδιοι δια τον Γεροντα των.
Το πλέον τραγικόν των περιπτώσεων είναι το πρόσωπον του ιδίου του Γεροντος, το οποίον οι κόλακες του στενού του κύκλου έπλασαν ωσάν άλλον χρυσούν μόσχον εις προσκύνησιν υπό του όχλου. Αυτοί δε οι κόλακες έχουν μεγαλυτέραν ευθύνην απ' ότι ίσως και ο ίδιος ο Γεροντας, ο οποίος εξωθήθη υπ' αυτών εις διαφόρους εκνόμους ενεργείας, όπως σχίσματα και διαιρέσεις, συρθείς εις το να πιστέψη και ο ίδιος, ότι είναι ο σωτήρ της Εκκλησίας!
Χρειάζεται δε σύντονος προσευχή και συνεχής προσοχή, δια να μη ευρεθή κανείς εις την θέσιν αυτών των προσώπων και το κυριώτερον να φοβούμεθα όλοι και κυρίως οι κληρικοί μας τούς κόλακας. Είχον δε απόλυτον δίκαιον οι αρχαίοι ημών πρόγονοι, οι οποίοι «τούς κόλακας υπέρ τούς κόρακας εφοβούντο, διότι οι μεν σάρκας, οι δε ψυχάς κατασπαράζουν» .