Ο Τίμιος Σταυρός, β'

.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΜΦΑΝΙΣΙΣ

.

῞Ενα χρόνο μετά τήν Α´ Οἰκουμενική Σύνοδο τῆς Νικαίας, τό 326 μ.Χ. ἡ ῾Αγία ᾿Ελένη, μητέρα τοῦ Μ. Κωνσταντίνου, θέλησε νά ἐκπληρώσει ἕνα ὄνειρο ζωῆς. Νά βρεῖ τόν Τίμιο Σταυρό καί τόν Πανάγιο Τάφο. ᾿Οργανώθηκε ταξίδι γιά τά ῾Ιεροσόλυμα, μέ σκοπό τήν εὕρεση τοῦ Τιμίου Ξύλου.

῾Ο Γολγοθᾶς μετά τήν παρέλευση τριῶν αἰώνων, ἀπό τήν Σταύρωση καί τήν ᾿Ανάσταση, εἶχε μεταβληθῆ σέ σκουπιδότοπο. Τά ῾Ιεροσόλυμα μετά τήν καταστροφή τους ἀπό τόν Τίτο καί τήν ἐπανοικοδόμισή τους ἀπό τόν ᾿Αδριανό, εἶχαν ἀλλάξει μορφή. Τά ἴχνη τοῦ Τιμίου Ξύλου εἶχαν χαθῆ. ῾Η ῾Αγία ῾Ελένη ὕστερα ἀπό πολλές καί κοπιώδεις ἀναζητήσεις, ὕστερα ἀπό ὑπόδειξη ἐντοπίων, ἔστρεψε τίς ἔρευνες στό σημεῖο στό ὁποῖο σήμερα στεγάζεται ὁ Ναός τῆς ᾿Αναστάσεως. Σύμφωνα μέ τήν παράδοση, στό σημεῖο ὅπου εὑρέθη ὁ Τίμιος Σταυρός εἶχε φυτρώσει, εὐῶδες φυτόν, ὁ βασιλικός.

᾿Εν τέλει, ἡ ῾Αγία ῾Ελένη, βρῆκε τρεῖς σταυρούς, τόν Σταυρό τοῦ Κυρίου καί τῶν συσταυρωθέντων δύο ληστῶν κι ὁ προβληματισμός της ἦταν πλέον ποῖος ἦταν ὁ Τίμιος Σταυρός. Καθ' ὑπόδειξιν τοῦ ῾Αγίου Μακαρίου, ἐπισκόπου τῆς πόλεως τότε, ἀντελήφθη, ὅτι ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου θά ξεχώριζε διά θαυματουργίας. Μιά νεκρά γυναίκα ἐκηδεύετο τότε καί ἡ νεκρή πομπή ἐπορεύετο κοντά ἀπό τόν Γολγοθά. ῾Η ῾Αγία ῾Ελένη διέταξε νά ἀκουμπήσουν καί τούς τρεῖς Σταυρούς πού εἶχαν εὑρεθῆ στόν Γολγοθά, ἐπάνω στήν νεκρή. Τό θαῦμα συνέβη. ῾Ο Τίμιος Σταυρός, πού τήν ἄγγιξε τελευταῖος, ἀνέστησε τήν νεκρή.

᾿Επειδή λοιπόν πλήθη λαοῦ συνέρρευσαν γιά νά προσκυνήσουν τό πολύτιμο εὕρημα, καθώς τοῦτο ἦταν ἀδύνατο, ὁ ῞Αγιος Μακάριος ἀνέβηκε σέ ἄμβωνα καί ὕψωσε τόν Τίμιο Σταυρό, ὥστε νά τόν δεῖ ὁ συγκεντρωθείς λαός. ῎Εκτοτε καθιερώθηκε ἡ ἑορτή τῆς ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Εἰκοσιπέντε χρόνια μετά ἀπό τήν εὕρεση τοῦ Τιμίου Ξύλου ἀπό τήν ῾Αγία ῾Ελένη, τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ ἐμφανίζεται γιά δεύτερη φορά, στόν οὐρανό τῶν ῾Ιεροσολύμων αὐτή τή φορά. Τό θαῦμα συνέβη τήν 7η Μαΐου τοῦ 351 μ.Χ. κατά τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς. Γιγάντιος Σταυρός ἐμφανίσθηκε, πάνω ἀπό τόν Γολγοθᾶ καί μέχρι τοῦ ῎Ορους τῶν ᾿Ελαιῶν. Δέν ἦταν φαινόμενο στιγμιαῖο, ἀλλά παρέμεινε ἐπί ὧρες καί κατέστη ὁρατός ἀπ' ὅλους τούς κατοίκους τῆς πόλεως, χριστιανούς καί μή.

᾿Επίσκοπος τῶν ῾Ιεροσολύμων ἦταν τότε ὁ ῞Αγιος Κύριλλος, Πατέρας τῆς ᾿Εκκλησίας μας. Σέ σωζόμενη ἐπιστολή του πρός τόν Αὐτοκράτορα Κωνστάντιο, ὁ ῞Αγιος Κύριλλος γράφει γιά τό συμβάν τοῦ θαύματος τῆς ἐμφανίσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ· «ἔν ταῖς ἡμέρες τῆς ἁγίας Πεντηκοστῆς, Νόνναις Μαΐαις, τήν τρίτην ὥραν παμμεγέθης Σταυρός, ἐκ φωτός κατεσκευασμένος ἐν οὐρανῷ ὑπεράνω τοῦ ἁγίου Γολγοθᾶ καί μέχρι τοῦ ῾Αγίου ῎Ορους τῶν ἐλαιῶν, ἐντεταμένος ἐφαίνετο. Οὐχ ἑνί καί δευτέρω φανείς, ἀλλά παντί τῷ τῆς πόλεως πλήθει, φανερώτατα δειχθείς. Οὐχ, ὡς ἄν τίς νοήσειεν ὀξέως κατά φαντασίαν παραδραμών, ἀλλ' ἐπεί πλείοσιν ὧραις ὑπέρ γῆν ὀφθαλμοφανῶς θεωρούμενος καί ταῖς ἀπαστραπτούσαις μαρμαρυγαῖς τάς ἡλιακάς ἀκτίνας νικήσας... Οἱ τῆς ῾Ιερουσαλήμ οἰκήτορες, τό τοῦ θαῦματος παράδοξον, αὐταῖς ὄψεσιν παραλαβόντες, Θεῷ τῷ παμβασιλεῖ καί Υἱῷ τῷ μονογενεῖ τοῦ Θεοῦ, τήν πρέπουσαν μετ' εὐχαριστίας προσκύνησιν, ἀπεδώκαμεν τε καί ἀποδώσομεν» (PG. 33, 1165 κ.ἑξ.). ᾿Από τότε καθιερώθηκε καί ἐπιτελεῖται, τήν 7η Μαΐου, ἡ ἀνάμνησις τοῦ φανέντος ἐν οὐρανῷ σημείου τοῦ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ.