2. πρ. Φλωρίνης

.

Ως Μητροπολίτης Πελαγονίας

.

Την 31ην Ιουλίου 1908 ημέρα Πεμπτη η Πατριαρχική Ιερά Συνοδος δια ψήφων κανονικών τον ανέδειξε Μητροπολίτη Ιμβρου. Ούτω το Σαββατον 5 Αυγούστου 1908 χειροτονήθηκε Πρεσβύτερος υπό του Συνοδικού Μητροπολίτου Σερβίων και Κοζάνης Κωνσταντίνου. Την δε επομένη 6ην Αυγούστου ημέρα Κυριακή εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Ιμβρου υπό των Συνοδικών Μητροπολιτών Σερβίων και Κοζάνης, Κυζίκου, Νικοπόλεως και Λερου. Μετά τέσσαρα έτη θεοφιλούς ποιμαντορίας μετετέθη την 28η Ιουλίου 1912 στην Ιερά Μητρόπολη Πελαγονίας (Μοναστηρίου). Τοτε η πόλις λόγω των Βαλκανικών Πολέμων έγινε στόχος σφοδρών βομβαρδισμών. Καθ' εκάστην οι νεκροί ήσαν πολλοί και ο φόβος εκ των βομβαρδισμών τοσούτος, ώστε οι ιερείς να μην έχουν το θάρρος να τούς θάπτουν. Ο επίσκοπος ο ίδιος παρέμενε πλησίον των νεκρών, δίδων θάρρος εις τούς ιερείς. Είχε δε εξαιρετικόν συνεργάτην τον μετέπειτα Πατριάρχην Κων/λεως Αθηναγόραν. Η προσήλωσίς του προς το καθήκον ήτο τοιαύτη, ώστε να μη κατέρχεται εις το καταφύγιο κατά τούς επικινδύνους βοβμαρδισμούς.

Μιαν ημέραν Γαλλοι αξιωματικοί, παρουσιασθέντες ενώπιόν του τον ηρώτησαν.

- Πως θεωρείτε τούς βάλλοντας εναντίον της πόλεως και φονεύοντας τόσους εκ του άμαχου πληθυσμού!

Ο επίσκοπος, χωρίς να χάση το θάρρος του και θεωρών τούς Αγγλογάλλους αιτίους, διότι αυτοί είχον γεμίσει το Μοναστήρι με παντός είδους πολεμικά είδη, ώστε να είναι επίζηλος στρατιωτικός στόχος, απήντησε·

- Θα σας απαντήσω, αφού προηγουμένως σας ερωτήσω πως λέγονται οι μεταβάλλοντες την πόλιν εις μέγα οπλοστάσιον;

Μιαν ημέραν κατήρχετο εις Θεσ/νίκην δι' υποθέσεις της Μητροπόλεώς του. Εις το βαγόνι συνεταξίδευε με αξιωματικούς των δύο τότε εθνοκτόνων φατριών. Ηκουσε λοιπόν μερικούς εξ αυτών να υβρίζουν τον Βασιλέα εις επήκοον Σερβων και Βουλγάρων Αξιωματικών. Ο μέχρι τότε σιωπηλός ιεράρχης, λαβών τον λόγον εκάκισε σφοδρότατα την ασέβειαν των αξιωματικών προς τον Αρχοντα του Εθνους και συνέστησε ομόνοιαν και αγάπην των φατριών χάριν των υψίστων συμφερόντων της πατρίδος.

Μετά δύο λεπτά, αφού εισήλθε εις την Μητρόπολιν Θεσ/νίκης, δύο Σενεγαλέζοι (στρατιώται των γαλλικών αποικιών) συνέλαβαν τον Επίσκοπον και υπό το πρόσχημα μιας ανακρίσεως τον ωδηγησαν εις τας φυλακάς και του πήραν τα χρήματα. Συνεφυλάκισαν τότε και τον Αρχιδιάκονόν του Αθηναγόραν. Εν συνεχεία δε τον εξώρισαν εις Αγιον Ορος εις την Σκήτην Μυλοποτάμου της περιοχής Μ. Λαύρας παραμείνας εις αυτήν επί μία πενταετία μελετών και προσχευχόμενος υπέρ της εκκλησίας και του εμπεριστάτου έθνους.

Μετά την επάνοδόν του εκ της εξορίας, έσπευσε και τον συνήντησε ο τότε Βασιλεύς της Σερβίας, όστις τον παρεκάλεσε να παραμείνη Επίσκοπος του καταληφθέντος υπό των Σερβων Μοναστηρίου ομιλών όμως και λειτουργών σερβιστί και ελληνιστί. Ο μέγας όμως εκείνος ανήρ απήντησε με αξιοπρέπειαν.

- Είμαι Ελλην Επίσκοπος και καλούμαι να ποιμάνω ελληνικά ποίμνια.

Ο Σερβος Μονάρχης του επέδωσε σημαντικόν ποσόν, μετά την άρνησίν του αυτήν, ως αποζημίωσιν. Τα χρήματα αυτά δεν τα εδέχθη και τη επιμονή του βασιλέως της Σερβίας, τα εκράτησε το Πατριαρχείον δια τας ανάγκας της Θεολογικής Σχολής Χαλκης.

Κατά την περίοδον της Μικρασιατικής εκστρατείας εφέροντο ως υποψήφιοι του Πατριαρχικού Θρόνου ο Χρύσανθος Τραπεζούντος και ο πολύς Μελέτιος Μεταξάκης. Εξ Ορθοδόξου λοιπόν διαισθήσεως ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος και γνωρίζων τας ασταθείς και νεωτεριστικάς ιδέας του Μεταξάκη εκινήθη κατά της εκλογής του. Προς τούτο ανεχώρησε εσπευσμένως εις το Εσκί - Σεχήρ προς συνάντησιν του Στρατηλάτου Κωνσταντίνου.

Ο αείμνηστος και δαφνοστεφής Βασιλεύς Κωνσταντίνος ησθάνετο ιδιαιτέραν εκτίμησιν και ειλικρινή σεβασμόν προς τον Μητροπολίτην Χρυσόστομον. Συχνάκις συνέτρωγον και ελευθέρως προσήρχετο εις τα ανάκτορα. Εις το Εσκί - Σεχήρ λοιπόν τον εδέχθη προσηνέστατα εις την σκηνήν του ο Στρατηλάτης και εθεώρησε την επίσκεψίν του ως ουρανίαν αναψυχήν κατά τας δυσκόλους στιγμάς, που διήρχετο το Εθνος.

Αφού συνεζήτησαν τον παρέπεμψεν εις τον τότε πρωθυπουργόν της Ελλάδος Δ. Γούναρην. Ο πρωθυπουργός όμως, παρ' όλας τας προτροπάς ηδράνησε ουχί εκ δόλου, αλλ' εξ ενός πνεύματος σχολαστικού. Ούτως εξελέγη προς μεγίστην ζημίαν της Εκκλησίας Πατριάρχης Κων/πόλεως ο Μεταξάκης, δια να αρχίση το καταστρεπτικόν κατά της Ορθοδοξίας έργον. Επόμενον ήτο μετά την εκλογήν του Μεταξάκη να τεθή υπό διωγμόν ο αγνός ιδεολόγος Χρυσόστομος.

Ούτε την κλίμακα του Πατριαρχείου δεν του επετράπη να ανέλθη. Προς τούς λυπηθέντας φίλους και ακραιφνείς εργάτας της Ορθοδοξίας συνέστησε ψυχραιμίαν. Διορατικώτατος δε ων, παρ' όλον τον φλέγοντα πατριωτισμόν του, χάριν ου πολλάς κακώσεις υπέστη, δεν ενέκρινε τον ακράτητον ενθουσιασμόν των Ελλήνων της Κων/πόλεως εξ αφορμής της προσωρινής κατοχής της Βασιλίδος. Ητο βέβαιος ότι η αισχρά και ανθελληνική διπλωματία της Δυσεως, δεν θα επέτρεπε τοιαύτην εθνικήν ευτυχίαν εις την μικράν και ένδοξον Ελλάδα. Δι' αυτό και συνεβούλευε μετριοπάθειαν και συντηρητικότητα εις τας εκδηλώσεις.

Γεμάτος πικρίαν δια τας εθνικάς και εκκλησιαστικάς ανωμαλίας κατέρχεται από την Κων/πολιν εις τας Αθήνας, ένθα κατά πατρικόν καθήκον τακτοποιεί Πρωτοσύγγελον Μητροπόλεως Αθηνών τον πιστόν του Διάκονον και μετέπειτα Πατριάρχην Κων/πόλεως Αθηναγόραν.

Ο Μεταξάκης διέταξε την σύλληψιν του αγωνιστού Επισκόπου· πλην ούτος προλαβών ανεχώρησεν εις Αλεξάνδρειαν. Εκεί ηγαπήθη υφ' όλων των κληρικών και των λαϊκών και εγένετο το σέμνωμα των Πατριαρχείων. Η αίγλη, μεθ' ης περιεβλήθη υπήρξε αφάνταστος και ωδηγησε τούς θαυμαστάς του, μετά την χηρείαν του Πατριαρχικού θρόνου Αλεξανδρείας να «συνωμοτήσουν» κατά της ταπεινοφροσύνης του, ενεργούντες δια την ανάρρησίν του εις τον περικλεή θρόνον του Ευαγγελιστού Μαρκου, του Μ. Αθανασίου, του Κυρίλλου και άλλων ενδόξων της Εκκλησίας Πατέρων. Τούτο αντιληφθείς ο οξυνούστατος ιεράρχης λάθρα ανεχώρησε αποφεύγων τας τιμάς και την κατά κόσμον δόξαν. Μετά τούτο ανεδείχθη Πατριάρχης ο κ. Χριστόφορος.